Zmienność rytmu serca (HRV) jest jednym z czynników umożliwiających analizę odpowiedzi organizmu na wysiłek fizyczny, a tym samym dostosowanie obciążeń treningowych w celu optymalizacji wydajności. HRV to zmienność odstępów czasowych pomiędzy kolejnymi uderzeniami serca.
Na elektrokardiogramie jest to odstęp RR. Każde uderzenie i kolejne uderzenie są oddalone od siebie w czasie, ale okres RR nie zawsze jest taki sam pomiędzy wszystkimi uderzeniami.
Jaki jest cel pomiaru HRV?
Związek HRV z różnymi chorobami został szeroko przebadany. Zastosowano go do przewidywania ryzyka i może być również zastosowany do treningu fizycznego. Zaletą pomiaru HRV jest to, że jest on nieinwazyjny i nie wymaga subiektywnej oceny przez sportowca. Aktywność autonomiczna serca, jak można wywnioskować z pomiarów HRV, prawdopodobnie odgrywa ważną rolę w odpowiedzi na trening.
Zmienność tętna jest wykorzystywana do obliczania miar fizjologicznych, takich jak VO2 max, wynik stresu, kondycja, próg mleczanowy czy poziom snu. Jego związek z tymi zmiennymi jest związany z poziomem zmęczenia. Gdy HRV jest wysokie oznacza to, że nasz organizm jest bardziej wypoczęty, niż gdy wartość HRV jest niższa. Wyniki te sugerują, że parametry HRV mogą być wykorzystane do analizy stresu doświadczanego przez organizm podczas treningu oraz do uzyskania informacji o fizjologicznej regeneracji po treningu.
W istocie, uzasadnione jest, że zmiany we wzorcach autonomicznego układu nerwowego odzwierciedlone przez zmiany HRV mogą służyć jako użyteczne parametry do monitorowania zmęczenia fizycznego i intensywności ćwiczeń.
Czy może być stosowany w treningu siłowym?
Jego stosowanie jest bardziej związane ze sportami wytrzymałościowymi i kontrolą zmęczenia. Wydaje się jednak, że trening siłowy nie ma szkodliwego lub pozytywnego wpływu na modulację autonomiczną serca. Mimo, że istnieją dane sugerujące poprawę regeneracji rytmu serca po treningu siłowym, nie ma danych wskazujących na zmiany w powysiłkowej HRV.
Jest prawdopodobne, że ten rodzaj treningu nie ma wpływu na spoczynkową HRV u osób z prawidłowym stanem serca. Jednak istnieje coraz więcej zwolenników stosowania treningu siłowego u osób z chorobami przewlekłymi. Jednakże czas trwania bodźca treningowego i zalecenia dotyczące ćwiczeń muszą zostać dokładniej zbadane, aby w pełni zrozumieć wpływ treningu siłowego na autonomiczny układ nerwowy.
Od czego zależy zmienność rytmu serca?
Analizując HRV oceniamy stan zdrowia serca i stan autonomicznego układu nerwowego, czyli układu odpowiedzialnego za regulację pracy serca, który ma dwie gałęzie: współczulną i przywspółczulną. Zwiększona aktywność współczulna lub zmniejszona przywspółczulna powoduje przyspieszenie akcji serca.
I odwrotnie, niska aktywność współczulna lub wysoka aktywność przywspółczulna powoduje spowolnienie pracy serca. Stopień zmienności rytmu serca dostarcza informacji na temat funkcjonowania nerwu kontrolującego rytm serca i reaktywności serca.
Jak można zmierzyć zmienność rytmu serca?
Bez zagłębiania się w matematyczne koncepcje, istnieje naukowo potwierdzone oprogramowanie, które wykonuje analizę HRV (odpowiednie dla profesjonalistów i badaczy). Na poziomie użytkownika istnieją o wiele prostsze opcje, a na szczęście wiele modeli zegarków posiada funkcję pomiaru HRV.
Test jest wstępnie ustawiony na samym zegarku i można go wykonać w ciągu kilku minut. Zaleca się, aby zrobić to po przebudzeniu rano, aby zobaczyć poziom zmęczenia. Zaobserwowano również, że pomiary HRV dokonywane bezpośrednio po wysiłku fizycznym okazały się przydatne do pomiaru i monitorowania obciążenia treningowego i/lub zapobiegania przetrenowaniu.
Istnieją również opcje, które wykorzystują telefon komórkowy z czujnikiem optycznym do pomiaru zmienności palca i automatycznego przetwarzania danych.
Wnioski
Pomiar zmienności rytmu serca pozwala nam zrozumieć odpowiedź autonomicznego układu nerwowego na trening. Przetwarzanie tych danych pomaga nam dostosować obciążenia treningowe, zobaczyć poziom zmęczenia i poprawić wydajność fizyczną w nieinwazyjny sposób, który może być przeprowadzony indywidualnie przez sportowca.
Z tych wszystkich powodów jego stosowanie jest zalecane w dziedzinie szkoleń.